Rəngkarlıq
Rəngkarlıq sənəti yağlı boya texnikası ilə inkişaf etmişdir.Yağlı boya texnikası hələ qədim zamanlardan taxta heykəltəraşlığının boyalama prosesi ilə bağlıdır. Müasir dövrdə də bu texnikanın çiçəklənməsi və inkişafı ümumi incəsənətə böyük təsir göstərmişdir. Rəngkarlıq sənətini 4 növə ayırmaq olar :
- monumental rəngkarlıq
- dekorativ rəngkarlıq
- dəzgah rəngkarlığı
- teatr-dekor rəngkarlığı
Azərbaycan təsviri sənətində rəngkarlıq müxtəlif dövrləri əhatə edən inkişaf yolu keçmişdir. Təsviri sənətin ən qədim nümunələri arasında e.ə. VIII-V əsrlərdən bu günümüzə çatan Qobustan qaya təsvirləri, Gəmiqaya təsvirləri mühüm əhəmiyyətə malikdir.
XVI-XVII əsrlərdə təsviri sənətin ən geniş yayılmış, yüksək inkişaf etmiş növünü kitab miniatürü təşkil edirdi. XIV əsrdə miniatür sənəti bədii üslub xüsusiyyətlərinə görə monumental divar boyakarlığının təsiri altında inkişaf edirdi ( Demot Şahnaməsi). İndi isə əksinə , kitab miniatürü təsviri və dekorativ sənətlərin bütün növlərinə təsir göstərir, incəsənətdə vahid bədii üslubun, ifadə vasitələrinin yaranması və inkişafında rol oynayırdı.
XVI əsrdə Təbriz miniatür məktəbinin keçdiyi inkişaf, bədii üslubun formalaşması ilk növbədə həmin dövrün görkəmli rəssamları Sultan Məhəmməd və Mir Müsəvvir, Mir Seyid Əli, Müzəffər Əli kimi sənətkarların yaradıcılığı ilə bağlı olmuşdur. Sultan Məhəmmədin əsərləri “Şahnamə”də, Hafizin divanı və Şah Təhmasib üçün hazırlanmış Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”sinin məşhur əlyazma nüsxəsində toplanmışdır.
XIX əsr Azərbaycanın təsviri sənətində realist meyillərin inkişafı M.Q.İrəvani, M.M.Nəvvab, X.Natəvan kimi rəssamların yaradıcılığında əksini tapmışdır.
Bu dövrün realist rəssamlarının yaradıcılığının əsas xüsusiyyətlərini müşahidəçilik, ifadəlilik, konkretlik təşkil edirdi.Həmin rəssamlar yaradıcılıqlarında təbiəti, insanı, real əşyaları təsvir edirdilər. Mirzə Qədim İrəvani öz dövrünün məşhur rəssamı, nəqqaşı, bəzək ustası kimi 100-dən artıq əsər yaratmışdır.
Mir Möhsün Nəvvab Qarabağlının sulu boya ilə çəkdiyi “Teymurləngin portreti”, “Çiçəklər”, “Quşlar” kimi rəsm əsərləri onu realist rəssam kimi tanıtmışdır.
Xurşudbanu Natəvanın bizə gəlib çatmış albomunda əl ilə çəkilmiş rəsmlər real həyata həsr olunmuşdur.Bu seriyada “Dağlara yol”, “Məscidli qala”, “Dəniz kənarı” əsərləri olduqca maraqlıdır.
Azərbaycan çağdaş rəngkarlığının ilk addımları 20-ci illərin ortalarına təsadüf edir. Salam Salamzadə, Qəzənfər Xalıqov, Ələkbər Rzaquliyev öz tablolarında milli özünəməxsusluğu ilə seçilən sənət yaratmışlar.
Tarixi və portret janrları Tağı Tağıyevin, Sadıq Şərifzadənin, Həsən Haqverdiyevin yaradıcılığında xüsusi yer tutur.
İkinci dünya müharibəsi dövründə Mikayıl Abdullayev, Böyükağa Mirzəzadə, Sadıq Şərifzadə, Səttar Bəhlulzadə, Salam Salamzadə, Oqtay Sadıqzadə, Baba Əliyev , Kamil Xanlarov kimi rəssamlar öz tablo və portretlərində Cavanşirin, Babəkin, Koroğlunun surətlərini canlandırırdılar.
Müharibədən sonrakı dövrdə Azərbaycan rəngkarlığının fərqləndirici xüsusiyyəti müasirliyə nüfuz edilməsindən, hərtərəfli inkişafından ibarətdir. Mikayıl Abdullayev, Böyükağa Mirzəzadə, Səttar Bəhlulzadə, Rasim Babayev, Asəf Cəfərov, Nadir Əbdürrəhmanov, Toğrul Nərimanbəyov, Maral Rəhmənzadə,Tahir Salahov, Qəyyur Yunus, Fərman Qulamov, Xalidə Səfərova,Əşrəf Muradoğlu, Vəcihə Səmədova, Cavad Mircavadov, Elbəy Rzaquliyev və.s kimi rəssamların adını çəkmək olar.